Cảm giác đầu tiên của tôi khi một sáng mát trong chợt thấy hiện ra trước mắt ngay giữa sân trường mới một giấc mơ cũ, có lẽ cũng giống với nhiều con người khác của Ams, là bâng khuâng, chông chênh trong cảm giác tìm lại. Thuộc về thế hệ “giao mùa”, có mặt ở cả hai nơi, tôi may mắn khi được chứng kiến cả cái mới hoài thai từ cái cũ và cái cũ, ngày hôm nay, được ấp ôm trong lòng cái mới.

Con người vẫn nhiều đời muốn được quay ngược thời gian để chậm rãi nhấm nháp những kỉ niệm êm đềm hay sửa chữa những lỗi lầm vụng dại. Cánh cổng thời gian này là một điều huyền nhiệm như thế. Bước qua cánh cổng, dường như có thể nhỏ lại và thấy lại ngày ngày cùng bè bạn tới trường, ngày ngày gửi xe đạp ở dãy để xe bên trái và thi thoảng lại mất thời gian tìm xe vì sự đãng trí của mình. Cũng có thể thấy lại sân trường mỗi giờ thể dục lại ra sức chạy vòng quanh, thấy lại những mảng tường vàng thẫm trong cơn mưa vây kín, thấy lại những góc khuất nhỏ nhoi lưu giữ những bí mật… Để đến khi bước trở ra, lại bắt gặp lại những cảnh vật đó, nhưng là ở đám học trò tinh nghịch và nhạy cảm của mình. Đó, không ở đâu xa xôi, chính là tìm lại được giấc mơ.

Cánh cổng xưa cũ đã mang đến những điều kì diệu ấy mang dáng dấp của bộ khung chắc chắn góp phần đóng nên con tàu Hà Nội – Amsterdam với cánh buồm xanh căng gió. Cánh cổng ấy không đơn thuần chỉ là gương mặt đầu tiên nơi mọi con mắt nhìn vào ngôi trường, không chỉ là nơi qua lại, nơi giữ gìn cho bên trong một không gian tươi trẻ và khát khao tri thức. Cánh cổng ấy cũng không chỉ là nơi, có lẽ chỉ sau bảng đen, chúng ta nhìn vào vô số lần mỗi ngày tới trường. Cánh cổng ấy đã đi từ một công trình kiến trúc vững chãi trên mặt đất, trở thành công trình tâm tưởng bền chắc trong trái tim mỗi người.

Bởi thế, ý tưởng làm sống lại một biểu tượng, khơi dậy cả một miền quá khứ, dựng nên một Ams cũ trong lòng Ams mới quả thực là một ý tưởng giàu xúc cảm và nhân văn. Giàu xúc cảm vì nó có thể đem lại hứng thú cho những Amser mới, và cũng có thể gây bùi ngùi cho những Amser cũ. Nhân văn vì nó đã đề cao một dòng chảy truyền thống – hiện đại luôn tiếp nối.

Giống như một dòng sông, dòng chảy cũ – mới ấy là một quá trình thu nhận tinh hoa truyền thống và tiếp biến những yếu tố tương lai. Hà Nội – Amsterdam của ngày hôm qua được khởi sinh từ những tâm huyết của những con người tinh hoa, Hà Nội – Ams ấy đã ở lại khu phố Nam Cao cây xanh rợp bóng. Cũng có không ít sự hoài niệm, tiếc nuối cũng để lại nơi con phố không dài…

Nhưng cây xanh nào cũng cần lớn lên, dòng sông nào cũng cần trôi chảy, con người ai rồi cũng khác. Bên cạnh truyền thống là cách tân và đây mới là yếu tố quyết định, vì chỉ đổi mới là con đường đúng đắn để đủ sức kể tiếp được câu chuyện hôm nay. Câu chuyện về Hà Nội – Amsterdam hôm nay là câu chuyện về ngôi trường dẫn dầu trên trường đua tri thức, ngôi trường vừa có khả năng tiếp nối truyền thống, lại vừa có thể làm mới bản thân mình.

10 năm đã qua, giấc mơ xưa cũng nhiều đổi khác, chỉ có cánh cổng vẫn đứng đó, dù ở nơi cội nguồn hay nơi biển lớn vươn xa. Cánh cổng Ams Nam Cao hôm nay hiện diện tại Hoàng Minh Giám đã làm tròn sứ mệnh mang về một Ams cũ dưới bầu trời Ams mới, mang về những kỉ niệm thuở xưa khiến hôm nay có thể  mềm lòng./.

Nguyễn Hạnh Lê (GV Văn)

Nguồn ảnh: Ở Ams